Art Paket

ART PAKET – MUZEJ U ZATVORU
ApsArt Centar za pozorišna istraživanja već petnaest godina razvija praksu
participativnih umetničkih disciplina pre svega pozorišta, ali i drugih oblika kreativnog i
umetničkog izraza koji uključuju građane i povezuju ih sa umetnicima u različite stvaralačke
procese. Predstave koje producira su često glas nepostojećih i prezrenih. Ponekad su
predstave ili druge umetničke discipline koje ApsArt realizuje sredstvo ne samo za promenu
društvene svesti već i zakona. Mnoge svoje aktivnosti i umetničke projekte ApsArt je
realizovao u srpskim zatvorima

Projekat „Art paket” je nastao iz želje da se osuđenicima približi likovna umetnost,
kroz uživanje, razumevanje i refleksiju u dodiru sa konkretnim umetničkim delima. Niz
radionica na kojima su projektovana umetnička dela iz kolekcije Narodnog muzeja u
Beogradu, omogućio je osuđenicima interakciju kroz literarnu ili dramsku formu i time
učinio da ostvare lični i intimni odnos sa konkretnim umetničkim delima. Ovim činom se
desila umetnička aproprijacija tj. umetnička dela pročitana krozu ličnu prizmu postala su
vlasništvo posmatrača koji više nisu ni posmatrači već stvaraoci i učesnici kreativnog
procesa.

Specifičnost projekta leži i u tome da su u sam proces rada, kao ravnopravni učesnici
na radionicama, bili uključeni i studenti Filozofskog fakulteta sa odseka andragogija i istorija
umetnosti. Oni su zajedno sa osuđenicima učestvovali u aktivnostima, razgovarali, stvarali,
delili, izvodili. Ova okolnost imala je učinkovitost u dva smera. Sami studenti su u velikoj
meri promenili perspektivu i percepciju osuđenih lica, stekli veštine i uvide u to kakve sve
prakse mogu da se realizuju sa ovom grupom ljudi i otklonili predrasude da su osuđenici
populacija kojoj umetnost ne treba ili ne može da je razume. Sa druge strane osuđenici su
dobili mogućnost da stvaraju, da se osete prihvaćeno, slobodno.

Pre početka realizacije projekta sa osuđenicima su rađene ankete, kako bi se dobile
informacije koje teme ih generalno interesuju. U odnosu na to je vršen odabir umetničkih
dela iz kolekcije Narodnog muzeja sa kojima će se raditi. Na samim radionicama
projektovane su slike umetničkih dela. One su bile povod i inspiracija, a uz korišćenje
dramskih i igrovnih tehnika kao i tehnika kreativnog pisanja došlo se do ličnih i grupnih
refleksija na delo kao i do procesa povezivanja ličnih istorija sa onim što je tema ili ideja
umetničkog dela pred nama.

Iz ovih susreta nastalo je mnogo literarnih zapisa. Oni selektovani poslužili su kao
materijal za nekoliko kratkih umetničkih videa.

Video radovi su bili deo izložbe koja je održana u Ostavinskoj galeriji u junu 2019. u
Beogradu. Nakon radioničarskih susreta i kreativnih procesa koji su se dešavali i zatvoru
došli smo na ideju, koja nije ni bila predviđena projektom, a to je da svim osuđenicima koji
su učestvovali omogućimo posetu Narodnom muzeju i tako dođu u direktan susret sa
umetničkim delima kojima su se bavili u prethodnom periodu. Ova ideja se nekako prirodno
rodila i susreta i rada sa njima. Ono što je bilo iznenađujuće jeste da su obe strane i zatvor i
muzej pokazale dobru volju da se tako nešto desi po prvi put u nas. Sami osuđenici su bili
oduševljeni, osećali su se nagrađeno, a događaj je propraćen velikim brojem medijskih
objava. Posete koje su realizovane su bile veliki trenutak za muzejsku praksu kao i za penalni
sistem u Srbiji, jer su otvorena jedna vrata za koja verujemo da će omogućiti druge slične
prakse u budućnosti.

Video radovi su postali deo trajne instalacije u vidu dva displeja u Centralnom
zatvoru kao stalna umetnička postavka na raspolaganju svim osuđenicima. Ideja je da ova
instalacija nastavi put i po drugim zavorima Srbije.
Video ART PAKET nastao iz procesa rada
O ApsArt-u

Aleksandra Jelić, rediteljka i izvršna direktorka