Ko su Pobunjene čitateljke?
Pobunjene čitateljke su dugo očekivano osveženje na domaćoj književnoj sceni čije aktivnosti privlače sve veću pažnju javnosti u regionu Zapadnog Balkana. Reč je o grupi kritičarki i kritičara okupljenih oko ideje da književnost i pisanje jesu politička delatnost i da se angažovanim delovanjem u polju kulture može boriti protiv postojećih patrijarhalnih, seksitičkih i nacionalističkih diskursa i praksi u postjugoslovenskom kulturnom prostoru.
Već duži niz godina sprovode aktivnosti, ali je grupa kao formalno udruženje registrovana 2018. godine. Fondacija Jelena Šantić je rano prepoznala aktivistički potencijal u njihovom pristupu i podržala nekoliko projekata iz serijala #pobunjeno čitam. Zahvaljujući izuzetnoj profesionalnosti i sjajnom programskom vođenju podržanih aktivnosti udruženje je dobilo i podršku za organizacioni razvoj. Ovakav vid podrške im omogućava da konsoliduju svoj interni razvoj, iako i dalje nastavljaju sa novi programskim aktivnostima.
Poslednja u nizu aktivnosti je uspostavljanje regionalnog književnog priznanja Štefica Cvek. U svom stilu, ovim priznanjem, Pobunjene čitateljke dekonstruišu postojeće koncepte i preispituju kategoriju najboljeg u književnosti. Naime, Števica Cvek ne podstiče kompetitivnost u književnom polju, ne pravi strogo rangirane hijerarhije i ne svodi kniževnu produkciju u jedan zauvek zadat uski kalup, najčešće jednog najboljeg dela. Naprotiv, priznanje je osmišljeno sa ciljem ohrabrivanja pobunjenih književnih praksi, prvenstveno feminističke književnosti, kao i kritičkih čitanja književnosti – iz feminističke, antitkolonijalne, marksističke i kvir perspektive. Inicijativa potiče iz prepoznavanja marginalizovanosti ovih perspektiva u postjugoslovenskoj književnoj kritici i skrajnutosti autorki u regionalnom književnom polju.
Priznanje su ove godine poneli sledeći autori i autorke: Marija Andrijašević, Zemlja bez sutona (Fraktura, Zagreb 2021), Goran Ferčec, O životu radnice krajem dvadesetog stoljeća (Fraktura, Zagreb, 2021), Lejla Kalamujić, Požuri i izmisli grad (Štrik, Beograd, 2021), Senka Marić, Gravitacije (Partizanska knjiga, Kikinda, 2021), Ana Miloš, Kraj raspusta i druge priče (Booka, Beograd, 2021), Sonja Ražnatović, Exit – Restart (Rende, Beograd, 2021), Mihaela Šumić, Herbarij svete smrti, (Imprimatur, Banja Luka, 2021), Martina Vidaić, Stjenice (Knjižara Ljevak, Zagreb, 2021), Nora Verde, Moja dota (Oceanmore, Zagreb, 2021).